چگونه مي¬توان در مقابل كساني كه در ظاهر، ديندار نيستند تواضع نمود؟
براي اين كار بايد خودمان را بجاي آن شخص فرض كنيم و در موقعيت او قرار دهيم. تصور كنيم اگر ما هم دوستاني مثل دوستان او داشتيم و در محيطي همچون محيط او بزرگ مي‌شديم و ارزشهايي كه براي او تبليغ ¬شده، براي ما نيز مي‌شد، بحثها و مسائلي كه در اطراف او از آنها صحبت مي¬شود، ما نيز مي¬شنيديم چه بسا ما وضعي بدتر از او داشتيم. و يا احتمال دهيم ممكن است شخص از لحاظ قدرت استدلال ...
ن. م. وبلاگ
چگونه می¬توان در مقابل کسانی که در ظاهر، دیندار نیستند تواضع نمود؟
برای این کار باید خودمان را بجای آن شخص فرض کنیم و در موقعیت او قرار دهیم. تصور کنیم اگر ما هم دوستانی مثل دوستان او داشتیم و در محیطی همچون محیط او بزرگ می‌شدیم و ارزشهایی که برای او تبلیغ ¬شده، برای ما نیز می‌شد، بحثها و مسائلی که در اطراف او از آنها صحبت می¬شود، ما نیز می¬شنیدیم چه بسا ما وضعی بدتر از او داشتیم. و یا احتمال دهیم ممکن است شخص از لحاظ قدرت استدلال در سطحی پائین باشد که اگر ما هم فهم و هوشِ در حدّ او داشتیم فریب بعضی از استدلالهای پوچ دیگران را می¬خوردیم و یا دهها احتمال دیگر.
و یا احتمال دهیم چه بسا او دارای باطنی بهتر از ظاهرش داشته باشد که در حدیث آمده است که:
«خوشا بحال کسی که باطنش بهتر از ظاهرش باشد».
و یا برعکس، در حدیثی دیگر آمده: «کسی که ظاهرش بهتر از باطنش باشد منافق است».
از کجا معلوم که در واقع، ما از گروه دوم (منافق) نباشیم چرا که معمولاً وقتی شخصی، به پاکی و دینداری مشهور شود از ابراز ناپاکیهای که در دل دارد خودداری می¬کند و رفته رفته، آن ناپاکیها به دردی مزمن و ماندگار بدل می¬شود و شخص با خوگرفتن به آن، از زشتی آنها غافل می¬شود.
حدیثی از معصومین علیهم¬السلام نقل شده است به این مضمون که، ده چیز عقل را کامل می¬کند و وقتی به «شمارة دهم» از آن موارد می¬رسند، می-فرمایند: «این مورد، مهمترین آن موارد است و آن این است که، انسان همه کس را از خود بهتر و پاکتر بداند».
البته این بعنای آن نیست که همه مردم پاک و بی عیب اند بلکه، منظور این است که وضعیت اعمال و کردار دیگران را بهتر از خودمان بدانیم.
امام علی (ع) در خطبه مشهور متقیّن؛ که به خطبه همّام مشهور است و به اصرار او (همّام) ایراد فرمود و در نهایت هم، وی از شدت بزرگی و سختی مسئولیت، فریادی کشیده و جان داد، 110 صفت برای مؤمن می¬شمارند که یکی از آنها این است:
«کل نفس عنده أصلح من نفسه و کل سعی عنده أخلص من سعیه: یعنی در نزد مؤمن، هر شخصی از او صالح¬تر و تلاش هر فردی، از تلاش او به اخلاص نزدیکتر است.»
پس چنین انسانی نمی¬تواند به دیگران به دیدة تحقیر بنگرد.
علت دیگر اینکه شخص، حال کنونی خود را با حال دیگران مقایسه می¬کند غافل از اینکه هیچ تضمینی به ماندگاری چنین حالتی برای او و دیگری وجود ندارد چه بسا اشخاصی که ابتدای خوبی داشته¬اند در نهایت عاقبت به شر شدند. نمونه بارز آن، ابلیسِ عالم و عابد شش هزار ساله و نمونه¬های دیگری مانند بلعم باعورا، برصیصای عابد، و طلحه و زبیر و......... و هزاران هزار مردمانی که ابتدای خوش و انتهایی ناخوش داشتند. پیامبر با آن عظمت، ذکر «الهی لاتکلنی الی نفسی: خدایا مرا به خودم وامگذار، از زبانش قطع نمی¬شد، ماها که جای خود داریم.